loading...
Folik asittin bu kadar önemli olduğunu bilmiyordum.
Planlı hamileliği psikolojik olarak yapılan bir hazırlık sanıyordum. Yani hayatıma girecek bebekle çekirdek aileye, anneliğe ve değişen ama hiç değiştiremeyeceğin yeni bir dünyaya girme hazırlığı gibi. Fakat işin aslı tam olarak öyle değilmiş. Örneğin anne adayının hamile kalmadan önce 2-3 ay folik asit (B vitamini) kullanmaya başlamasıyla bebeğin sağlıklı doğmasına katkısı en önemli hazırlıklardan biriymiş.
Kuzum sürpriz bir bebek olduğundan hazırlık aşamasında değilde öğrendikten sonra folik asit ve devamında multivitamin+mineral kombinasyonu kullanmaya başlamıştım. Ancak doktorum ikincisini düşünüyorsam öncesinde mutlaka takviye almam gerektiğini söylemişti. Hamileliğimde birkaç ay yanımda taşıdığım bu kutu neden bu kadar önemliydi?
Hamilelik kadın yaşamındaki en özel dönemdir. Taşıdığı bebeğin güzel hatırına bir dediği iki edilmemeye çalışılır. Durum böyle olunca tabi ki anne adayımız aş ermek konusunda imkanlarını zorlama hakkına sahiptir. Fakat alınan kilolar ve yeme özgürlüğüyle dengeli ve sağlıklı beslendiğini varsaymak yanıltıcı olabilmektedir. Bazı anne adayları ekonomik şartlar yüzünden yetersiz beslenirken, bazıları da dengeli beslenme hakkında gerekli bilgiye sahip değildir.
Bölgelere göre farklılık gösterse de Türkiye’de hamilelerin %60’ında Folik asit (B grubu vitamin) ve pek çok önemli vitaminde de ciddi eksiklikler saptanmış. (bilgi; spina bifida derneği). Normal günlerde beslenme alışkanlığımızla az çok idare edebiliyorken hamilelikte herşey daha bir önem kazanıyor. Çünkü; hamilelikte B vitamin ihtiyacı % 50 kadar artıyor. Bebeğin gelişirken ihtiyacı olan vitaminleri annenin stoklarını bitirmeden alması önemli. Aksi taktirde eksiklikler annede kansızlığa ve başka şikayetlere yol açabilir. B grubu vitamin sadece hamilelikte değil sara hastalığında kullanılan ilaçların yanına da tavsiye edilmekte.
Folik asitin en çok bulunduğu yiyecekler neyseki en kolay bulabildiklerimizden.
Folik asitten zengin gıdalar nelerdir?
Folik asit bitkisel ve hayvansal gıdaların bir çoğunda, yeşil yapraklı sebzelerde özellikle ıspanak, marul, nane, maydanoz, kırmızı et, karaciğer (fazla tüketilmemek kaydıyla), böbrek, kurufasulye, nohut gibi baklagiller, yumurta, yoğurt, süt, tam taneli tahıllar (buğday, çavdar vb), bazı meyve ve sebzeler (enginar, kavun vb), ceviz, badem, fındık ve fıstıkta bulunmakta. Hamileliğim boyunca bu gıdalardan birkaçı hariç tamamını severek yedim. Hatta haftalık bir liste yaparak işi daha kolay hale getirdim. Evet itiraf ediyorum ciğer ve böbreği neredeyse hiç yemedim ama hergün bir yumurta, ceviz başta olmak üzere hepsinden öğünlerimde mutlaka bulundurdum. Buğday, çavdar gibi tatsız yiyecekleri bile yoğurt, meyve parçacıkları ve hatta biraz balla tatlandırıp doyurucu ve besleyici öğün haline getirebilirsiniz.
Folik asit bebek için mi anne için mi önemli?
Her ikisi içinde önemli ama en çok bebek için. B vitamini folik asit ile diğer vitamin ve mineraller bebeğin omiriliğinin ve beyin dokusunun gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Spina bifida hastalığının kesin ve tek bir nedeni olamamakla birlikte folid asit vitaminin bebeğin gelişimine katkısı azımsanmayacak önemde olduğu gözlemlenmiş. Bazı ailelerde spina bifidaya daha çok rastlanmaktaymış. Anne adayının vücudunda yetersiz folik asit ve vitaminlerin oluşu ve düşük yaşam kalitesinin devam etmesi diye genellenebilir. Bir de eğer anne sara (epilepsi) nöbetini önleyen ilaç kullanıyorsa bu ilacın da spina bifidaya sebep olduğu belirtilmekte.
Malesef hamilelik esnasında spina bifida gelişim bozukluğu tedavisi mümkün değil. Bebeğin sinir ve omirilik oluşumu erken dönemde gerçekleştiği için hamilelik öncesi Folik asit yeterliliği bu sebeple önemlidir. Hamileliğin iyi gözlenmesi, hekimin 16. – 18. haftalarda yapılan kan testini (AFP) ihmal etmemesi çok önemli. Daha gelişmiş ultrason vb. cihazlar neredeyse bebeğimiz doğmadan fotoğrafını çekmekte fakat biraz özensiz sağlıkçı yaklaşımı, biraz kadercilik, biraz maddi imkansızlıklar bir araya gelince malesef %75-80 oranında tanı konulabilecek bu önemli hastalık tespiti gözden kaçabilmekte.
Diyebilirsiniz ki madem spina bifida sebebi kesin olarak ispatlanmamış folik asit gerekliliği nedendir. Şöyle açıklanabilir; daha önce spina bifidalı bebek dünyaya getiren annelere sonraki hamileliklerinde folik asit ve multivitamin+mineral kombinasyonu takviyesi uygulanarak bebeğin gelişimindeki olumlu sonuçlar gözlenmiştir. (http://tr.wikipedia.org/wiki/N%C3%B6ral_t%C3%BCp_defekti)
Spina bifida nedir, kimlerde görülür, tedavi edilebililir mi?
Spina bifida; doğuştan olan, omiriliğin oluşması sırasında omiriliği saran omurga, sinir ve derinin kapanmayı tamamlayamayıp açık kalmasıdır. Böyle olunca sinirlerle beyin arasındaki iletişimde aksaklıklar oluşur felç, hareket ve his kaybıyla yetersizlikler görülür. Spina bifidalı kişiler cihaz veya tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyarlar. Omirilik açıklığı belden ne kadar yukarıdaysa hastalığın etkileri malesef bir o kadar ağır oluyor. Spina bifidalı bebeğin tedavisinde açıklık kapatılıp sıkıntılar en aza indirilmeye veya daha kötüye gitmesi önlenmeye çalışılıyor, ileride de desteklerle yaşam kaliteleri arttırılarak bağımsız yaşayabilmeleri sağlanmaya çalışılıyor. (www.spinabifida.org.tr/)
Vücutta depolanmadığı için günlük olarak alıması geken folik asit kan yapımı için önemli bir vitamin takviyesi olmasına karşın hamilelikte kullandırılmasının asıl amacı bebeğin gelişimine katkıda bulunmaktır. Eskiden folik asit mi vardı veya “ben bu tarz dışarıdan takviyeleri tercih etmiyorum, doğal yollarla besinlerle almayı uygun görüyorum” diyenler olabilir. Planlı hamilelik öncesi strese girmek istemiyorum, doğal akışında olsun tarzında düşünebilirsiniz, siz yine de folik asit bakımından zengin gıdaları tüketin ve folik asit konusunda doktorunuza başvurun. Özellikle daha önceki hamileliğinizde bebeğinizde omirilik açıklığı (spina bifida) varsa, sara hastasıysanız önceden doktorunuzla mutlaka paylaşın/danışın. Doktorunuz folik asit dozunu ona göre ayarlayacaktır. Çevremde bebek planlayan veya hamilelik haberi veren anne adaylarına ilk hatırlatmam folik asit kullanıp kullanmadığı oluyor. Kullanmıyorsa doktoru mu önermedi yoksa kendi tercihi mi olduğunu sormadan rahat edemiyorum. Çünkü bazen anne adayı, bazen de doktoru, dışarıdan vitamin takviyelerine ‘olsa da olur olmasa da’ olur şeklinde yaklaşabiliyor. Ancak günümüzde doğal yiyeceklere ulaşmak mümkün olmayabiliyor veya özellikle büyük şehir telaşında kendimize özen göstermeyi atlayabiliyoruz. Karın doyurmakla beslenmek aynı anlama gelmemekte. Hamilelik öncesi folik asit kullanmaya başlamadıysanız ‘ben içmedim, ya bir terslik olursa’ diye endişelenmeyin lütfen ve beslenme listenizi gözden geçirin.
Ancak faydalı da olsa çok tüketmek etkisini güçlendirdiği anlamına gelmemektedir. Hamilelikte doktorunuz tarafından tavuk, karaciğer fazla tüketme uyarısı geldiğinde de ‘nasıl yani hem ye hem de çok yeme’ bu nasıl olacak diye düşünebilirsiniz. Şöyle ki; bu yiyecekler folik asit açısından zenginken aynı zamanda A vitamini açısından da zengindir. A vitamininin fazlalığı bebek açısından önerilmemektedir. Atalarımızın tavsiye ettiği gibi kaş yapayım derken göz çıkartmamak için kararında hareket edilmeli.
Anne adayı hamile olduğunu öğrendikten sonra öyle çok şeyden çekinir oluyor ki sakın kendinizi bunun için suçlu veya fazla şüpheci hissetmeyin. İlk birkaç ay hiçbirşey yiyememiştim, ön hazırlık yapmadığımı düşünerek bebeğimin gelişimi için gerekli kaynağı sağlayamadığım endişesine kapılmıştım. Bunları doktoruma anlattığımda ‘hiç yemek yiyemiyorsan ve kendini iyi hissetmiyorsan artı vitaminler verebilirim. Fakat lütfen telaş yapma ve biraz rahatla’ tavsiyesinde bulunmuştu. Koruma içgüdüsü normal fakat sizde baskı oluşturup yaşantınızdaki dengeyi bozmuyorsa.
Rahat ve sağlıklı bir hamilelik geçirmeniz dileğiyle…
