Küçük kızımız büyürken nasıl ve ne zaman öğreneceğini merak ettiğim üç konu vardı. İlk adımları ne zaman, ilk kelimesi ne olacak ve tuvalet eğitimini nasıl halledecğiz. Tabi ki bu evrelerin tamamlanması süreye yayılarak gelişiyor ve bunları tam olarak ne zaman yapacağına kuzunuz hazır olduğunda kendisi karar veriyor. Fakat kuzunuzun hazır hissetmesi bebekliğinden itibaren çevresindekilerden öğrendikleriyle oluşuyor. Bu konuları erken yapması zeki olduğu veya tam tersi geç yapması da yaşıtlarından geri olduğu anlamına gelmiyor. Büyürken küçük kuzunuzda temizlik, güvenlik, tuvalet eğitimi gibi konularda kurallar olmalı ancak genel olarak hedefimizin ters tepmesine sebep olacak zorlama hiç olmamalı. Özellikle tuvalet eğitiminde başarısız olunan her girişimden sonra 3 ay ara verildiği düşünülürse sabırlı ve sempatik olmak herkes için en uygunu.

Çocuğunuz tuvalet eğitimine hazır mı?

Fiziksel kontroller.

Kuruluk takibi:
Tuvalet eğitimine başlamadan önce yavrunuzun fizyolojik olarak buna hazır olup olmadığını bilmek gerek.  20 aylıktan küçük olan çocukların kasları henüz tam gelişmediğinden çişlerini tutmak konusunda pek başarılı olamazlar. Ancak istisnalar da olabilir. Arkadaşımın kızı Nilsu yazın artan pişik şikayetinin ciddi boyuta ulaşmasından dolayı tuvalet eğitimini 20 aylık olmadan çok önce almış örneklerdendir. Kuruluk takibi çok basit. Çocuğunuzun bezini gün içinde kontrol ederek 1-2 saat kuru kalabiliyor mu ve arada sırada olsa sabahları kuru kalkıyor mu diye bakalım.

Komutları anlayıp, uygulayabiliyor mu?
Basitçe komutları anlayıp (gel, otur, kalk, tut gibi), sizin yönlendirmenizle de olsa yerine getirebiliyor mu, bazı ihiyaçlarını dile getirebiliyor mu? Belki de Nilsu’mun ilk sözcüğü çişti.

Pantolonunu/eteğini ve kilodunu aşağı indirme,  yukarı çekme gibi basit işlemleri yerine getirebiliyor mu? Kuzunuz küçük olsa da özellikle tuvalet eğitiminde işe yarayacağı için onu giydirirken işlemleri anlatın ve ondan yardımcı olmasını isteyin. “Pantolonumuzu ilk önce ayağımızdan geçiriyoruz ve şöyle giyiyoruz veya şimdi çamaşırını sen yukarı çek tatlım” gibi…

Düzen kontrolü?
Çocuğunuzun büyük tuvaleti  yaklaşık aynı saatlerde mi oluyor? Bazı küçüklerde çalar saat gibi dakik olan kaka saati bazılarında o kadar da hassas değildir. Kızım kaka konusunda çok düzenliydi. Hatta muz yedikten tam yarım saat sonra bezimiz değişirdi.

Ayrıca tuvalet ihtiyacı olan kuzunuzu gözlemleyin. Tuvaletini yapmadan önce yüz ifadesi değişiyor mu, koltuğun/masanın arkasına saklanıyor mu veya sizin dikkatinizi çekmeye çalışıyor mu? Benim kuzum kaka öncesi terlemeye başlardı, hareketleri yavaşlar ve koltuğun arkasına saklanırdı. Merak edip yanına gitmek istediğimizde bizi elleriyle işaret ederek şiddetle uzaklaştırmaya çalışırdı. Bunu doktorumuza tarif ettiğimizde kaka eğitimine hazır olmaya başlamış, birkaç ay bekleyip öyle eğitime başlayın demişti.

Koku hassasiyeti ve merakı gelişiyor

Temilizlik ve düzen konusundaki hassasiyetine bir de aşırı gelişen koku alma duyuları eklenince ıslak ve kötü kokan bezden kurtulma isteği oluşur. Bunlara bir de yakınlarındaki arkadaş, kardeş ve büyüklerin tuvalet alışkanlıklarının merak edimesi ve hatta onları izleme isteğiyle taklit etme davranışı ekleniyor.

Duygusal kontroller.

Yakında önemli bir değişiklik olacak mı?
Çocuğumuzun fiziksel hazırlığını kontrol ettik. Şimdi de duygusal şartları gözden geçirelim. Tuvalet eğitimi vermeyi planladığınız dönemde ailenizde çocuğunuzu etkileyecek kararlar alınacak mı? Örneğin yeni bir yere taşınma, çocuğunuza bakan kişinin değişimi, aileye yeni katılan kardeş veya seyahat gibi anne babadan bir 4süre ayrılması gibi… Yakın zamanda bunlardan birisi olacaksa tuvalet eğitimi planını biraz ertelerseniz daha iyi olabilir..

Büyüklerin gözünden tuvalet eğitimi

Benim için tuvalet eğitimi neden önemliydi?

Kirli tuvaletle karşılaşma fobisi olan birisi olarak dışarıda plan yaparken ilk dikkat ettiğim konu bu olurdu. Doğal olarak herhangi bir zamanda herhangi bir yerde sürpriz şekilde tuvalet kullanma fikri kızım için bile olsa beni acayip geriyordu. Bu yüzden tuvalet eğitimine başlama fikri için kuzumdan çok benim hazır olmam gerekiyordu. Fakat eskiden rahat etmemizi sağlayan çocuk bezli hayat büyüyen kuzumuzun bez değiştirirken yaşattığı sorunlarla zorlu hale gelmeye başlamıştı. Bebek alt değiştirme yerleri sanki 0-6 aylık bebekler için yapılmıştı. Kızımı üzerine koyunca kırılacakmış gibi esnemeye başlıyordu ve ben de alttan dizimle destek yapıp tek ayak üstünde hızlıca değiştirmeye çalışıyordum ve işlem bitmeden nefes nefese kalıyordum. Peki o zaman ayakta değiştirmeyi deneyelim dedim, bu daha da zor oldu. Kaka bezde durduğu gibi durmuyor ki. Ayrıca her şeyi yiyebilen kuzunuzun alt değişimi sonrası değil odadan, binadan hızla kaçmak istiyor insan! Pişik olan popoyu iyileştirme çabaları da azımsanacak gibi değildi. Ayrıca bu iş pek de ekonomik sayılmazdı. Eklemek istediğim son sebep, oyun grubu/okul çağı yaklaşan küçükler için bazı kurumların tuvalet eğitimini şart koştuklarını öğrenmemdi. Sonunda bezi ne kadar erken çıkartırsak o kadar iyi olacağını kabullenip kızıma ve bana yardımcı olacak birkaç kitap edindim.

“Bir günden kısa sürede tuvalet eğitimi”

Sabır, stres ve sürprizlerin olduğu bu sürecin sadece bir gün sürme ihtimali bile insanı rahatlatabiliyor. Kitabı tavsiye eden arkadaşım bir mucize anlatır gibiydi. Hemenalıp  okudum… Arkadaşım Zerrin’e bahsettim ve o da kitabı bir kaç başarısız deneme sonunda artık halılardan kaka topladığını ve neredeyse delirmek üzere olduğunu söyleyen arkadaşına tavsiye etti. Kitap işe yaramıştı.

Uzman iki psikolog tarafından (Dr. Nathan Azrin ve Dr. Richard M. Foxx) öğrenme güçlüğü çeken çocuklar için geliştirilen bu programda amaçlar çocukların tuvalet ihtiyaçlarını kendi başlarına gidermelerini sağlamak. Kitapta sürecin mantığı adım adım çok güzel şekilde aktarılıyor. Günlük dil kullanarak verdiği örneklerle kişiyi oluşabilecek aksiliklere de çok güzel hazırlıyor.

Başlangıçta oyuncakçıdan alacağınız çiş yapan bebeklerden birine tuvalet eğitimi veren çocuk, kendi tuvalet ihtiyacını nasıl karşılayacağını ve hangi eylemleriyle onay (ödül, övgü, taktir…) alacağını öğreniyor. Kitaptan kısaca aktarırsam oyuncak bebeğe eğitim kilodu giydirip su içirilir. Çocuğa bebeğin çişinin geldiğini, bebeği tuvalete götürmesinde, kilodunu indirmesinde, lazımlığa oturmasında yardımcı olması söylenir. Bebek çiş yaparken çocuk onu izler, sonra çocuk (bebeği yaptığından dolayı) övgüye teşvik edilir “aferin bebeğimiz büyük olmuş ve artık çişini tuvalete yapıyor”. Bebek sevdirilir, ne kadar mutlu olduğunu göstermesi için alkışlaması sağlanır (Çünkü tuvaletini yaptıktan sonra taktir edilen kendisi, mutlu olan da anne veya eğitimi veren kişi olacaktır). Hatta sonrasında oyuncak bebek sevilen bir mamayla ödüllendirilir ki çocuğunuz büyük çocuk gibi tuvalete çiş yaptığında bunları yiyemeyen bebeğin ödülünden yiyebileceğini bilsin. Devamında çocuğa bebeğin kilodunu çekmesi ve lazımlıktaki çişini boşaltması için de yardımcı olması söylenir. Sonrasında çiş tuvalete dökülür, sifona basılır ve lazımlık yerine konulur. Eğitimin başında kullanılan bebeğin kilodunun kuru olup olmadığı kontrol ettirilir ve oyuncak bebek ile işbirliği çocuğunuz düzeni tam olarak anlayana kadar devam eder…

Çocuğunuza kitap

Çocuklar için de çok güzel kitaplar var. Biz iki tanesinden çok memnun kalmıştık. “Kızımın tuvalet kitabı” klozet kapağı şeklinde eğlenceli kapağı ve sert sayfaları ile tutması, okuması kolay bir kitap. Erkek çocuk anneleri, tavsiye ettiğim bu kitabın oğlunuz için olanı da var. Resimleri, dili net ve güzel. İkinci kitap en çok bilinen “bay bay bezim”.Kitaptaki çocuğun hissettiklerini anlata o kısmı okurken cümleleri olumlu cümlelerle değiştirmiştim. Çünkü kızımın “bak kitaptaki çocuk da benim gibi davranıyor” diyerek bunu kaçış yolu için kullandığını farketmiştim. Siz kuzunuza göre okuybilirsiniz.

Tuvalete çiş yapma hakkında konuştuk.

Bir hafta boyunca tuvalet eğitimine ön hazırlık sohbetleri yapmıştık. Büyümenin ne kadar güzel bir şey olduğu hakkında olumlu konuşmuştuk. El yıkama, kendisinin bardaktan su içmesi ve paylaşma gibi büyümüş olma davranışlarını takdir etmiştik. (Bunları yaparken kuzunuzun yaşını unutmayın ve büyüme beklentinizi bunu düşünerek abartmayın) Sohbet konumuza iç çamaşırı giymenin bez bağlamaya göre ne kadar rahat olduğu anlatıp, aileden arkadaşlardan tuvaletini bezine yapmayanlardan örneklemeleri vermiştik. Ancak vücudunun bir parçası gibi uzun zamandır onunla olan bezini kötülemeden, rahatlık ve eğlence üzerine giderek yapmıştık. Kendi cinsinden arkadaş/ablasının tuvalet işlemlerini izleyip sıralamayı görmesini sağlamak da çok etkili. Hatta özellikle yaptığımız ziyaretimizde Zeliş’in kızı Nilsu tuvaleti kullanınca hepimiz çok sevinip alkışladık. Onu çişini tuvalete yaptığı için tebrik ettik. Önceleri düşüncesi beni rahatsız etse de kuzumu hissedecekleri konusunda rahatlatmak için birkaç kez ‘çişim geldi hemen tuvalete gitmeliyim’ diyerek onun da benimle gelmesine izin vermiştim. Bunu yaparken bir yandan da tarif etmiştim. Sonra popişi tuvalet kağıdıyla kurulayıp çamaşırlarımızı çekip belimizi  toplayalım. Dilersen sifonu sen çekebilirsin. Alkışşş kızıma hadi şimdi bol köpükle ellerimizi yıkayalım sonra da kurulayalım. Oh çişimi yaptım tuvalete attım ve rahatladım diye şarkı söylerdik her seferinde. Tabi burada cinsellik detaylarına takılmaması sağlayacak gibi hareket etmeliyiz. Bir de tam onun seveceği gibi özendirici çamaşırlarla dikkatini çekip sen de çişini tuvalete yaptığında renkli çamaşırların olacak mesajı vermiştim. Hatta mağazaya gidip onun için güzel çamaşırları birlikte seçmiştik.

Ayrıca alışverişte ödül için “bir günde tuvalet eğitimi kitabında” çocuklar sever diye cips önerisi olsa da onları tercih etmediğimizden ve ödülüne bakıp sonrasında da kendiyle gurur duysun diye yapışkanlı kedi çıkartmaları almıştık.

Lazılığı seçerken

Bu konuda çiş yapıldıktan sonra müzik çalıp ödüllendiren havalı lazımlıktan orta karar lazımlığa kadar seçenek çoktur. Kolay takıp çıkartılabilen, oturup kalkarken devrilmeyecek sağlamlıkta ve pahalı olmayan bir tane almıştık. Üstüne birlikte adını yazıp birkaç tane de yapıştırma ile süsleyip kızıma ait hale getirdik.
Çişin/kakan geldiğinde buraya yapman için tatlım ve bu sana ait diyerek lazımlığı banyoya yerleştirdik ve ona alışması için süre tanıdık.

Bir de dışarıda gördüğü gibi klozeti tercih ederse diye klozet kapak aparatı aldık (lazımlık veya klozet ikisi de aynı işlem için mesajı vermiş olduk). Lazımlık gibi neye dikkat edeceğimizi bilmediğimizden deneme yanılma yaparak birkaç tane almıştık 🙂 Bu sallanıyor çocuk düşmekten korktu, bu çok sertmiş beş dakika sonra bacakları acıdığı için kıpırdanmaya başladı, bu hem yumuşak, hem güvenli hem de üstündeki karakterlerle eğlenceliymiş. (Klozet aparatını dışarıya gezmeye çıkarken yanınıza alıp kullanmak da çok pratik oluyor)

Son olarak ellerini yıkarken, klozeti kullanırken ihtiyacı olacak yine sağlam, geniş, yüksek olmayan plastik destek/tabure aldık (unutmayın işlevi önemli fiyatı değil )